Przedszkole nr 3
z Oddziałami Integracyjnymi
im. Żubra Pompika w Hajnówce

Prawidłowe oddychanie to oddychanie przeponowe:  powietrze nabieramy nosem, wypuszczamy ustami

1. Ćwiczenia oddechowe:

• Dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki.
• Tańczący płomyczek - dmuchanie na płomień świecy, tak by wyginać go pod wpływem dmuchania, ale nie zgasić.
•  Łódki - dmuchanie na papierowe łódki, lekkie przedmioty pływające w misce z wodą.
• Wydmuchiwanie baniek mydlanych.
• Dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach różnej długości. Przy tych ćwiczeniach posługujemy się raz nosem, raz ustami.
• Kto dmuchnie dalej? - zdmuchiwanie kulki waty kosmetycznej, lekkich przedmiotów.
• Wyścigi samochodowe - dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie (narysowanej na podłodze, kartce).
• Mecz piłkarski - przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej naprzeciwko, staramy się wbić gola w bramkę zbudowaną z klocków (bramka może być jedna, ustawiona na środku stołu lub kilka w różnych miejscach).
• Gotowanie wody - dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza. Dmuchamy na zmianę: długo - krótko - jak najdłużej, słabo - mocno - bardzo mocno - gotuje się i kipi!
• Gotowanie obiadu - rozdmuchiwanie w naczyniu chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki, kawałków styropianu.
• Nadmuchiwanie baloników, zabawek i piłek z folii.
• Próby gwizdania.
• Gra na instrumentach muzycznych: harmonijce ustnej, trąbce, gwizdku.
• Rozdmuchiwanie kropli wody na podkładce z tworzywa sztucznego.

2. Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne (ćwiczenia oddechowe połączone z wydawaniem głosu)

• Wciągamy powietrze nosem i wypuszczamy, jednocześnie wypowiadając różne głoski płynnie lub przerywając:
  • • aaaaaaaaa…, eeeeeeeee…, ooooooo…, uuuuuuu…, iiiiiiiiiiii…, yyyyyyyyyy…
    • ae, ae, ae..., eu, eu, eu...  i inne połączenia
    • ma, me, mo, mi, mu, my  i inne połączenia spółgłosek z samogłoskami.
• Wymawianie na jednym wydechu dni tygodnia, nazwy miesięcy, liczenie.
• Powtarzanie szeptem krótkich zdań.
• „Misie” – zabawa w pozycji leżącej. Misie śpią, oddychają nosem (wdech i wydech nosem), następnie misie budzą się, ziewają (wdech i wydech ustami), potem misie wdychają powietrze nosem, zamykają usta i mruczą mmmmm… (powietrze dostaje się nosem).

3. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych:
   1) Ćwiczenia szczęki dolnej

• Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego [a] i „przechodzenie” do wymawiania [a] połączonego z głoską [s].
• Zabawa „Grzebień” - zakładanie dolnych zębów na górną wargę i poruszanie nimi. Potem cofnięcie żuchwy i zakładanie górnych zębów na dolną wargę i brodę i poruszanie nimi. Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski [a].
• Tak samo wymawiamy [o], [u].
• „Żucie” w rytm rymowani „Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą” - wykonywanie ruchów żucia.
• Ziewanie – szeroko otwieramy buzię opuszczając dolną szczękę.
• „Szufladka”- dolną wargę i żuchwę wysuwamy i cofamy przy rozchylonych wargach.
  2) Ćwiczenia warg
• Rysowanie wargami – wargi wysunięte do przodu, tworzą dzióbek, wykonują ruchy koliste w obie strony, rysują koła. Następnie rysowanie kresek poziomych wargami – wargi są ściągnięte w dzióbek, przesuwane w prawo i w lewo. Po chwili rysowanie kresek pionowych  – wargi tworzą dzióbek, przesuwane w górę i w dół.
• Smutna/wesoła minka – wargi wygięte w podkówkę a następnie uśmiech.
• Na sygnale – powtarzanie samogłosek, wymawianie na przemian bardzo dokładnie samogłosek   e-o-e-o-…, u-i-u-i- …, a-u-a-u-…;
• Chudzielec/grubasek – wciąganie policzków, potem nadymanie policzków.
• Nabieranie powietrza najpierw pod wargę górną, potem pod dolną.
• Całuski - chcemy pocałować mamę, ale ona jest daleko - musimy wysunąć wargi do przodu, cmokamy.
• Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
• Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które pękają przekłute palcami ).
• Układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną.
• Rybki - powoli otwieramy i zamykamy wargi tworząc koło, jakby mówiły „po”.
• Wąsy – wysuwanie warg do przodu. Na górnej wardze, pod nosem położenie ołówka i jak najdłużej utrzymanie go w tej pozycji.
• Zmęczony konik – parskanie, wypychanie powietrza zgromadzonego w ustach.
• Masażyk warg zębami – delikatne drapani i przygryzanie warg (górnymi dolnej wargi i odwrotnie);
• Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
• Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów.
•  Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera itp.
• Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza).
• Gra na organkach, flecie, trąbce, gwizdkach.
  3) Ćwiczenia języka
• Zaczarowane miejsce - dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp., w którym język powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
• Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków (z wgłębieniem w środku) itp.
• Zlizywanie odrobiny miodu, nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
• Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
• Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
• Chomik - pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
• Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
• Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
• Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony

Uwaga!
Dzieci, które w czasie mówienia nawykowo wysuwają język z buzi, nie mogą wykonywać poniższych ćwiczeń języka, które wymagają wyciągania języka przed zęby, gdyż pogłębia to wadę wymowy. Dzieci te mogą wykonywać tylko powyższą partię ćwiczeń.

• Otwórz szeroko buzię, przy otwartej buzi licz górne zęby, podnosząc przy tym wysoko język.
• Otwórz szeroko buzię, język podnoś do podniebienia i opuszczaj.
• Otwórz buzię, wsuwaj i wysuwaj język.
• Kieruj język do kącików ust – zrób z języka wahadełko.
• Oblizuj usta dookoła, najpierw w prawo, potem w lewo.
• Wsuwaj język między rozchylone zęby.
• Wysuwaj długi i cienki język.
• Otwórz buzię, na zmianę dotykaj językiem górnej i dolnej wargi.
• Staraj się dotknąć językiem do nosa.
  4)    Ćwiczenia podniebienia miękkiego
• Zmęczony piesek - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
• Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
• Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
• Biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki...
• Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
• Ziewanie
• Chuchanie na zmarznięte ręce.
• Kukułka, kurka i inne ptaki - wymawianie sylab:
  ku ku ku ku
  ko ko ko ko
  kukuryku lukuryku
  kwa kwa kwa kwa
  gę gę gę gę
  gul gul gul gul
•  Śmieszki – naśladowanie śmiechu różnych osób np.:
  staruszki- he, he, he,
  kobiety- ha, ha, ha
  mężczyźni- ho, ho, ho
  dziewczynki- hi, hi, hi.
• Płukanie gardła ciepłą wodą.