Bielsk Podlaski
Pierwsi ludzie mieszkali już tutaj w pradziejach. Stałe osadnictwo rozpoczęło się we wczesnym średniowieczu. Miejscowość znana z wpisów do ruskich letopisów z połowy XIII w. Pierwszy raz Bielsk wymieniono w dokumencie politycznym w 1366 r. Wówczas wchodził on w skład państwa litewskiego. Tereny te najeżdżały wojska krzyżackie, a rywalizowało o nie też Mazowsze. Drugiego stycznia 1430 r. wielki książę litewski Witold ustanowił i uposażył tutaj wójta miejskiego. Bielsk był już wówczas rozwiniętym ośrodkiem gospodarczym i handlowym na szlaku z Korony na Litwę i z Brześcia na Zachód. Był też „stacją” królewską na trasie z Krakowa do Wilna. Osiemnastego listopada 1495 r. uzyskał przywilej magdeburski. Niebawem wykształciły się władze miejskie z dwoma burmistrzami, ustalono herb miejski – woła w biegu. Do znacznej zamożności doszedł miejscowy ród mieszczański Sieheniów. Miasto było siedzibą starosty hospodarskiego, który zarządzał okolicznymi dobrami i puszczami. W 1501 r. odbył się tutaj zjazd panów rady litewskiej w sprawie elekcji Aleksandra Jagiellończyka i unii z Koroną. Inny, podobny zjazd, odbył się w 1564 r.
W Bielsku istniały świątynie dwóch obrządków chrześcijańskich: rzymskokatolickiego (ksiądz Hieronim, 1446, świątynia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny) i prawosławnego (XV w., cerkiew Preczystej, a później inne i monaster św. Mikołaja). W 1487 r. bielską komorę celną wydzierżawiono Żydom, którzy w 1542 r. mieli tutaj swą bóżnicę. W 1566 r. Zygmunt August w związku z zabiciem w Bielsku Żyda posądzonego o mord rytualny wydał ogólnopolski przywilej biorący wyznawców mojżeszowych w obronę. Miasto skutecznie broniło się przed osadnictwem żydowskim do XIX w.
W latach 1507-1513 oprawę na Bielsku miała księżna Helena Iwanowna, wdowa po Aleksandrze Jagiellończyku.
Bielsk był bogato uposażony w ziemię. Na gruntach miejskich założono wsie miejskie: Augustowo, Młodzianowo (Stryki), Koszczyno (Szastały), Stanisławowo (Widowo), Piotrowo (Parcewo) i Spiczki. Miasto rozwijało się gospodarczo, ale w pierwszej połowie XVI w. wraz ze wzrostem znaczenia szlachty w państwie, straciło na znaczeniu politycznym. Administracyjnym centrum ziemi bielskiej został sąsiedni Brańsk, gdzie od dawna odbywały się sądy i sejmiki ziemskie. W 1569 r. Bielsk wraz z całym Podlasiem wszedł w skład Korony.
Po 1596 r. świątynie prawosławne przystąpiły do unii brzeskiej (Preczysta, Troicka, Zmartwychwstania Pańskiego) z wyjątkiem cerkwi i monasteru św. Mikołaja. Unici prowadzili z prawosławnymi długie i ostre spory o wpływy w mieście, szczególnie o świątynię Bogojawlenja Gospoda (Soborną). Nie przeszkodziło to im jednak na wspólne pozbycie się z miasta arianina Iwana Tyszkowica, którego ostatecznie spalono na stosie w 1611 r. w Warszawie. Miasto znacznie ucierpiało w trakcie wojen XVII i początku XVIII w., ale głównie na skutek częstych epidemii. Centrum gospodarcze niegrodowego starostwa bielskiego znajdowało się w Hołowiesku, gdzie na początku XVII w. wzniesiono drewniany, a sto lat później murowany dwór.
W 1633 r. założono klasztor karmelitów. W drugiej połowie XVIII w. wzniesiono murowany klasztor i świątynię, obiekty zachowane do dzisiaj. Władze pruskie skasowały zakon na początku XIX w.
