Gmina
Jasło

Ta niewielka wieś leży na lewym brzegu Jasiołki i graniczy na północy i zachodzie z Jasłem (od północy z osiedlem Hankówka i od zachodu z osiedlem Sobniów), na południu z Łaskami, a na wschodzie z Czeluśnicą  i Gąsówką. Miejscowość znajduje się w odległości około czterech kilometrów od centrum Jasła i składa się z części: Boczeń, Grabina, Dębina, Ispina, Kliniec, Lipie, Psikówka, Walowice, Za Torem i Żebracz. Powierzchnia sołectwa wynosi 255 ha. 
 

Z dziejów wsi do 1945 r.

Wioska została założona na przełomie XIV i XV stulecia. W dokumencie z 1442 r. wymieniany jest niejaki Stanisław z Wolicy. W czasach historyka Jana Długosza właścicielem wsi był Jakub Wolicki i należała ona do parafii w Jaśle. W tamtym czasie w miejscowości tej był folwark szlachecki oraz łany kmiece, z których płacono dziesięcinę do parafii jasielskiej. Pod koniec XVI w., w 1581 r., Wolica razem z Walowicami należała do Mateusza i Mikołaja Pakoszów. W późniejszych czasach ród ten nazywał się Pakoszewscy. Na przełomie wieków XVI i XVII we wsi było dwa i pół łanów kmiecych i mieszkało czterech zagrodników z rolą, dwóch zagrodników bez roli, trzech komorników z bydłem i trzech komorników bez bydła. W 1635 r. właścicielem wioski był Krzysztof Pakosz (Pakoszewski), a w połowie tego stulecia należała ona do Jana Kowalewskiego i Stanisława Zakrzewskiego. Przez jakiś czas właścicielem folwarku w Wolicy w połowie XIX w. był zasłużony i trzykrotny burmistrz jasielski - Antoni Koralewski herbu „Korab”. Przed 1865 r. Wolicę posiadała rodzina Kamińskich, od której właśnie owego roku odkupił ją hrabia Apolinary Przyłęcki herbu „Szreniawa”, burmistrz Jasła i członek jasielskiej rady powiatowej. Był on też inicjatorem budowy istniejącego do dziś obiektu mieszkalnego dworu. Od tego czasu losy Wolicy były mocno powiązane z Jasłem. Na początku XX stulecia Wolica razem z Walowicami zamieszkiwana była przez 268 mieszkańców oraz 60 na obszarze dworskim. Do chłopów należało ponad 107, a do dworu ponad 150 ha ziemi. Dzieci z Wolicy uczęszczały i uczęszczają do dziś do szkoły w Sobniowie. A jej pierwsza placówka powstała w 1874 r. Od 1928 r. dzieci z Wolicy działały  aktywnie w sobniowskich drużynach harcerskich. Cały okres międzywojenny życie wsi było mocno związane z miejscowym dworem, którego przedostatnim właścicielem był Stefan „Szreniawa” Przyłęcki, a ostatnim - jego bliski krewny - Lech Przyłęcki, który wraz z wybuchem II wojny światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii i już nie wrócił. Ostatnim wójtem w latach II RP był Piotr Myśliwiec (dziadek obecnego sołtysa). W sierpniu 1944 r. front zatrzymał się na linii Zimna Woda, Czeluśnica, Umieszcz i Glinik, tak więc Wolica znalazła się tuz przy nim, w pierwszej strefie przyfrontowej. Niemcy wykorzystywali mieszkańców do budowy umocnień, usuwali z mieszkań, grabili ich mienie, wywozili na roboty przymusowe do Rzeszy, a później wysiedlali na zachód. Do zniszczonych zabudowań wracali dopiero po przejściu styczniowej ofensywy wojsk sowieckich w 1945 r.
 

Wolica po 1945 r.

Ze względu na fakt, że wszystkie jasielskie kościoły, w tym Fara, do której należeli mieszkańcy Wolicy, zostały zniszczone, wszystkie nabożeństwa dla lokalnych wiernych ks. Jan Potępa odprawiał w kaplicy w Domu Ludowym w Sobniowie. Po wojnie majątek Przyłęckich został objęty parcelacją i ziemia trafiła do mieszkańców. Po 1945 r. znów odrodziło się harcerstwo sobniowskie, w którym duży wkład miały druhny i druhowie z Wolicy. Latem 1946 r. sześcioklasowa szkoła w Sobniowie otrzymała dodatkowy barak, przy którego budowie angażowali się również mieszkańcy Wolicy. Podobnie było przy wznoszeniu nowego budynku szkolnego w latach 1956-1957. Na przełomie lat 40. i 50. do tej szkoły uczęszczało m.in. 33 dzieci z Państwowego Domu Dziecka w Wolicy. Przez kolejne dziesięciolecia większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa, część znajdowała pracę w Jaśle. W pierwszej połowie lat 50. w przysiółku Walowice powstał wysiłkiem społeczeństwa drewniany budynek Domu Ludowego z dużą salą i sceną. Dzięki staraniom ówczesnego sołtysa Władysława Kucharskiego udało się w latach 1952-1953 podłączyć do domu ludowego prąd i gaz. Odbywały się w nim wszystkie imprezy wiejskie - akademie, spotkania opłatkowe, zabawy taneczne, herbatki, występy artystyczne i nauka tańca młodzieży. Często w tych wydarzeniach uczestniczyła społeczność Domu Dziecka w Wolicy. W tamtych czasach działała „Samopomoc Chłopska”. Jej organizatorami i najbardziej czynnymi członkami byli m.in.: Władysław Kucharski (wieloletni sołtys, ur. w 1908 r., podczas okupacji był tzw. podsołtysem, ok. 40 lat pracował społecznie na rzecz wsi Wolica, zmarł w 2000 r., pochowany na cmentarzu Jasło-Sobniów), Henryk Suski, Marcin Chmiel, Jan Grzesiak, Tadeusz Betlej i Stefan Lisowiec. Prowadzili oni wiele działań związanych z odbudową wsi po wojnie, rozdzielali dary z UNRRY, podczas budowy Domu Ludowego własnymi zaprzęgami jeździli po drewno. Z powodzeniem funkcjonowało też Koło Gospodyń Wiejskich. Panie prowadziły uprawę truskawek, uczestniczyły w kursach robót ręcznych, gotowania i pieczenia, prowadziły wypożyczalnię naczyń, przygotowywały wieńce dożynkowe, organizowały wiejskie dożynki, zabawy karnawałowe i tzw. herbatki. Do najbardziej aktywnych działaczek KGW należały m.in.: Janina Zając, Helena Bąk, Józefa Nowak, Aleksandra Paryś, Joanna Goleń, Anna Owsiak. Przez pewien okres czasu w Wolicy istniał Ludowy Zespół Sportowy „LZS Wolica”, którego prezesem był Stanisław Wiatr. Zawodnicy środki na utrzymanie klubu pozyskiwali poprzez organizację zabaw tanecznych i innych imprez kulturalno- rozrywkowych. Kiedy został rozwiązany, piłkarze przeszli do Jasła, do „Czarnych” i „Rafinerii” oraz do sąsiednich LZS-ów w Czeluśnicy i w Sobniowie. Na terenie wsi przeprowadzono elektryfikację (lata 50.), gazyfikację (lata 70. - przew. komitetu był Władysław Goleń), telefonizację (pocz. lat 90.  - przew. komitetu był Lucjan Janusz.), oświetlenie dróg gminnych (gł. końcem lat 90.), kanalizację (w 2004 r. - przew. komitetu był Stanisław Lechowski). W przysiółku Za Torami działa od lat 90. wodociąg (przew. komitetu - Grzegorz Maciechowski). Obecny Dom Ludowy powstał w latach 1993-1996 na terenie po zabudowaniach podworskich. Sporo prac w pierwszym etapie budowy wykonali mieszkańcy wsi. Do najbardziej zaangażowanych należeli: Eugeniusz Janusz, Stanisław Nosek, Jan Czernicki, Jan Krzyżak, Stanisław Śmietana i Adam Konopka (wieloletni radny Gminy Jasło (1990-2002), który na etapie prac budowlanych był przewodniczącym komitetu budowy. Duży wkład w te prace wniósł też ówczesny sołtys Jerzy Leśniak. Dziś jest to obiekt z salą z zapleczem kuchennym i świetlicą GOK. Od 2016 r. obok niego stoi metalowy garaż OSP. W latach po 2000 r. sołtys i rada sołecka kilkakrotnie zorganizowała festyny z których dochód przekazywano na rzecz miejscowego Domu Dziecka. W listopadzie 2011 r. w Wolicy odbyło się uroczyste otwarcie drogi powiatowej. Położona została nowa nawierzchnia asfaltowa i chodnik. Przebudowano drogę na długości kilkunastu kilometrów. Gmina Jasło na wykonanie tej inwestycji przeznaczyła kwotę 400 tys. zł. W 2014 r. w Wolicy odbyły się dożynki gminne. W 2018 r. wykonano chodniki wzdłuż głównej drogi i przeprowadzony zostanie remont z termomodernizacją Domu Ludowego. Obecnie w wiosce jest około 250 numerów domów i mieszka w niej 840 osób. 
 

Dom Dziecka w Wolicy

Państwowy Dom Dziecka w Wolicy mieści się w zabytkowym budynku dworskim z 1880 r. należącym dawniej do rodziny Przyłęckich. Po II wojnie został upaństwowiony i w 1948 r. założono w nim istniejącą do dziś placówkę. Budynek otacza resztkowy park krajobrazowy. Kolejnymi dyrektorami Domu Dziecka byli: Stefania Bekus, Władysław Pienta, Barbara Krajewska, Józef Rdzak, Maciej Czajka i obecnie Renata Pięta. Wszystko zaczęło się 23 listopada 1948 r., kiedy Komitet Opieki Społecznej w Rzeszowie przekazał rzeszowskiemu Kuratorium Okręgu Szkolnego posiadłość i obiekty w Wolicy na Państwowy Dom Dziecka. Wiosną 1949 r.  było w nim już blisko czterdziestu chłopców. W pierwszych latach pracowały z nimi tylko dyrektorka i jedna wychowawczyni. Aż do 1990 r. przy placówce funkcjonowało gospodarstwo pomocnicze. W 1956 r. zaczął działać Samorząd Dziecięcy. Chłopcy uczęszczali do szkoły podstawowej w Sobniowie, a później do szkół jasielskich, gdzie zdobywali zawody. Angażowali się w życie Domu Dziecka, przygotowywali różne uroczystości, przedstawienia i występy. Wychowawcy organizowali im wycieczki i kolonie. W ich placówce w Wolicy odbywały się też zabawy taneczne, na które zapraszano dziewczęta z Domu Dziecka w Szebniach. W 1958 r. w Wolicy mieszkało czterdziestu pięciu chłopców, a w połowie lat 60. - już sześćdziesięciu - w tym piętnastu przebywało w internatach. W latach 1948-1964 przez ten Dom Dziecka przewinęło się ponad trzystu wychowanków. W 1985 r. stał się on koedukacyjny, kiedy to przyjęto trzy siostry. W tej sytuacji liczbę dzieci zmniejszono do trzydziestu. Placówka wolicka do 1999 r. podlegała Kuratorium Oświaty i Wychowania w Rzeszowie, od tego czasu podlega Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w Starostwie Powiatowym w Jaśle. Nieustannie wszystkim wychowankom towarzyszy motto ich swoistego hymnu: „ Tu w Wolicy w naszym domu  miło płynie czas. Bo przyjaźni nić ta złota wszystkich łączy nas. A gdy kiedyś dorośniemy i pójdziemy w świat, zasiejemy naszej Polsce piękny szczęścia kwiat.” W lipcu 2018 r. samorząd powiatowy podjął decyzję o przeniesieniu placówki do budynku po byłej bursie szkolnej w Kołaczycach. Radni powiatowi zabezpieczyli odpowiednie środki, które zostaną przeznaczone na wykonanie modernizacji infrastruktury obiektu tak, by wychowankowie tej placówki opiekuńczo-wychowawczej mogli się tam wprowadzić najpóźniej od 2019 r. W 2018 r. w Domu Dziecka w Wolicy było 23 wychowanków. W 2020 r. Dom Dziecka w Wolicy zakończył funkcjonowanie, dla budynku szukane jest nowe przeznaczenie.
 

Działalność Domu Ludowego i świetlicy wiejskiej

Dom Ludowy w Wolicy to miejsce uroczystości i imprez integracyjnych dla społeczności wiejskiej. Rada sołecka organizuje w nim m.in. spotkania dla seniorów, zabawy mikołajkowe dla dzieci oraz zabawy andrzejkowe i karnawałowe dla dorosłych. Służy jednak nie tylko miejscowej ludności. Odbywają się w nim również ważne wydarzenia o szerszym wymiarze. M.in. w 2014 r. GOK w Jaśle zorganizował w nim biesiadę w ramach  podsumowania cyklu zajęć przybliżających mieszkańcom całej gminy i powiatu bogactwo smaku lokalnych starodawnych potraw oraz promocji podkarpackiego miodu spadziowego. Jej uczestnicy delektowali się kosztując tradycyjnego jadła i podziwiali występy grupy tanecznej z Niegłowic, Kapeli Ludowej „Szebnianie” oraz Zespołu Pieśni i Tańca „Jaślanie” działających przy GOK w Jaśle. Swoje wyroby zaprezentowali również miejscowi rękodzielnicy. W ramach projektu został zorganizowany cykl zajęć i spotkań, które obejmowały  warsztaty: pszczelarsko-bartnickie, wypieku domowego chleba w piecu, plecionkarstwa oraz bibułkarstwa. Z kolei w 2017 r., podczas „Jesiennych Spotkań z Kulturą” w Domu Ludowym w Wolicy zostały wręczone nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury w Gminie Jasło. Oprawę artystyczną wydarzenia zapewniły: Kapela Ludowa „Trzcinicoki”, Zespól Pieśni i Tańca „Jaślanie” z kapelą oraz dzieci z Ogniska Muzycznego z Osobnicy i Dziecięco-Młodzieżowy Zespół „Sprytne Dzieciaki” z Niegłowic. Wiele dobrego od lat dzieje się w świetlicy w Domu Ludowym w Wolicy, którą początkowo prowadzili założyciele - członkowie rady sołeckiej, później Mieczysława Głowacka z d. Maślak i obecnie instruktor Anna Bigos-Kantor. Placówka prowadzi szeroką i bogatą działalność kulturalną. Np. corocznie organizuje na feriach zawody bilardowe i tenisa stołowego. M.in. w lutym 2013 r. w ramach akcji zorganizowanej przez GOK Jasło pod hasłem „Zima na wsi nie musi być nudna” kilkadziesiąt dzieci z Wolicy, Łask, Żółkowa i Niegłowic uczestniczyło w zajęciach odbywających się w świetlicy w Wolicy. Bawiły się na świeżym powietrzu, uprawiały sporty zimowe, a w świetlicy brały udział  w grach i zabawach ruchowych. Z kolei przez dwa tygodnie sierpnia 2013 r. GOK w Jaśle zorganizował w tej świetlicy półkolonię letnią pod hasłem „Bajkowo - kolorowe wakacje” dla trzydziestki dzieci z terenu wsi. Były zawody sportowe, ogniska z pieczeniem kiełbasek i zabawą na świeżym powietrzu, kurs tańca latynoamerykańskiego z elementami aerobiku, kilka wyjazdów na krytą pływalnię do Jasła, sporo warsztatów plastycznych oraz zwiedzanie starych kapliczek znajdujących się na terenie wsi.  
 

Życie religijne, kapliczki i krzyże

Przez kilka wieków mieszkańcy Wolicy należeli do parafii farnej w Jaśle. Kiedy w 1987 r. została wydzielona z parafii Jasło-Fara i utworzona nowa parafia sobniowska, w jej skład weszła również Wolica. Mieszkańcy wsi włączyli się też w prace Komitetu Budowy Kościoła. M.in. w tej sprawie odbyło się spotkanie w Wolicy. Utworzono wspólne grupy robocze mężczyzn z terenu parafii, w tym jedenaście z Wolicy. Na ich czele jako tzw. grupowi byli: Szczepan Wójtowicz, Roman Suski, Roman Grzesiak, Jan Królczyk, Jan Czekański, Stanisław Czekański, Stanisław Śmietana, Roman Majka, Tadeusz Sabik, Władysław Niszczak, Mieczysław Ziemski, Adam Konopka i Jan Krzyżak. Poświęcenie nowej świątyni miało miejsce w listopadzie 1991 r. Na terenie wsi znajduje się kilka starych kapliczek i krzyży. Kapliczka z figurą Matki Boskiej Pocieszenia z fundacji rodziny Myśliwców powstała w latach 1878-1880. W 1978 r. jej remontu dokonała rodzina Januszów. Kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena fundacji rodziny Przyłęckich z XIX w. po II wojnie światowej przez wiele lat była zdewastowana (brak rąk i krzyża z wizerunkiem Pana Jezusa). Na szczęście w połowie lat 90. XX w. została odrestaurowana. Na skraju wsi, pod wiekową lipą, stoi też stara kapliczka Świętej Rodziny z 1859 r, odnowiona w 1986 r. przez rodzinę Śmietanów i rodzinę Czarneckich. 
 

Sołtysi i radni

Duży wkład w funkcjonowanie społeczności wiejskiej Wolicy wnosili jej sołtysi i radni Rady Gminy Jasło. Kolejnymi sołtysami wsi byli: Józef Wiatr, Franciszek Zawiliński, Władysław Kucharski, Michalina Stygar, Alicja Dubiel, Stanisław Dubiel, Mieczysław Mytkowicz, Jerzy Leśniak, Marek Kmiecik i od 2003 r. jest nim Krzysztof Myśliwiec. Z kolei radnymi Rady Gminy Jasło byli Jan Krzyżak, Adam Konopka i Marek Kmiecik – obecny radny Rady Gminy Jasło.

Autorem tekstu jest Wiesław Hap.