Warzyce
To duża wieś - trzecia w gminie - leżąca w Kotlinie Jasielsko-Krośnieńskiej, 6 km na wschód od Jasła. Na wschodzie sąsiaduje z Bierówką i Zimną Wodą, od zachodu z Jasłem (osiedlem Brzyszczki), na południu z Jasłem, a przez Jasionkę z Roztokami, na północy poprzez las z Sieklówką.
Z kronik dziejów wsi od zarania do 1900 r.
Osadnictwo na terenach obecnej wsi, po nadaniach książęcych, podjęli w XI w. benedyktyni z klasztoru w Tyńcu. Dokument legata papieskiego Idziego wystawiony w Krakowie w l. 1123-1125 r. za zgodą Bolesława Krzywoustego i biskupa krakowskiego Radosta mówi, że do klasztoru tynieckiego należały tutejsze okoliczne wsie, w tym Krotowice, które w końcu XIII w. zmieniły nazwę na Warzyce. W 1319 r. Władysław Łokietek wyrokiem wydanym w Trzebini przysądził zamek Golesz wraz z Warzycami i innymi wsiami Michałowi, opatowi tynieckiemu. W 1320 r. rycerz Jakub z Bogorii, podkomorzy sandomierski, zajął bezprawnie dobra klasztoru, ale władca znów wydał wyrok na korzyść opata. W końcu doszło między nimi do ugody. Jakub zwrócił dobra z wyjątkiem grodu Golesz, Krajowic i Warzyc. W 1386 r. opat tyniecki Mścisław nadał Warzycom prawo magdeburskie i sprzedał sołtysostwo Pawłowi i Dobkowi z Wróblowic za czterysta kop groszy praskich. Kolejnymi sołtysami byli w XV w. m.in.: Dobiesław, Stanisław, Michał i Bartłomiej Kaczkowscy. Jan Długosz zapisał, że w tamtym stuleciu w Warzycach było trzydzieści łanów kmiecych, sołtysostwo o dwóch łanach, karczma, a chłopi płacili dziesięcinę dla klasztoru w Tyńcu. Informacje lustratorów królewskich z 1536 r. podają, że wieś zamieszkiwało ponad trzydziestu kmieci pracujących na rzecz folwarku przy zamku Golesz, stała tam karczma, było wójtostwo z folwarkiem, staw i młyn. W l. 80. sołtysem był Wojciech Warzycki, a we wsi mieszkało prawie czterdziestu kmieci. W 1769 r. we wsi stacjonowali dla obrony przed wojskami rosyjskimi konfederaci barscy. Po I rozbiorze Polski dokonano kasaty zakonu benedyktynów tynieckich, a grunty dworskie były dzierżawione, m.in. przez Annę Krobicką, Władysława Stadnickiego, Ignacego Piotrowskiego i Antoniego Wojciechowskiego. W 1894 r. majątek warzycki zakupił Władysław Rieger. Dokonał on parcelacji i sprzedaży większości majątku, a w 1906 r. pozostałą część jego córki odsprzedały Antoniemu i Mariannie Pykoszom. W ostatnim ćwierćwieczu XIX w. na skraju wsi był kamieniołom, pozyskiwano z niego m.in. materiał do powstającej linii kolejowej Jasło-Rzeszów.
Warzyce od 1900 r. do 1945 r.
W latach 1903-1906 na terenie wsi działała szkoła koszykarska, przyuczająca młodzież wiejską do wyplatania koszy, kobiałek, opałek i bardziej ozdobnych przedmiotów. W 1910 r. społeczność Warzyc uroczyście obchodziła pięćsetlecie zwycięstwa grunwaldzkiego - mieszkańcy wsi uczestniczyli w swoim kościele w nabożeństwie, a strażacy z OSP w defiladzie przy pomniku grunwaldzkim w Jaśle. W latach 1914-1915 na terenie wioski przebywali czasowo żołnierze walczących armii, a do wojska austro-węgierskiego powołano wielu mężczyzn z Warzyc. Pozostałością ostatnich bojów tzw. bitwy gorlickiej z maja 1915 r. jest tutejszy cmentarz wojenny nr 21, zaprojektowany przez Johanna Jägera. Kryje on w mogiłach pojedynczych i zbiorowych szczątki żołnierzy armii austro-węgierskiej, rosyjskiej i niemieckiej. W tej ostatniej, w I i II dywizji gwardii pruskiej, służyli spoczywający tu Polacy z Wielkopolski, m.in.: Gapiński, Sędecki i Zajączek. W latach 1914-1922 z terenu wsi poległa blisko czterdziestka mieszkańców. W 1936 r. ich pamięć uczczono odsłonięciem usypanego kopca z tablicą. Odtąd stał się on miejscem uroczystości patriotycznych. W latach II RP wieś się rozwijała i powiększała. W 1931 r. były w niej 224 budynki i tysiąc trzystu mieszkańców. Działały: OSP, kółko rolnicze, Towarzystwo Szkoły Ludowej, drużyna strzelecka. W 1939 r. strażacy warzyccy otrzymali swój sztandar. Po przegranej kampanii wrześniowej, w której wzięli też udział mężczyźni z Warzyc, końcem 1939 r. na terenie wioski podoficer WP Jan Betlej „Rafałek” utworzył jedną z pierwszych w Jasielskiem organizacji konspiracji niepodległościowej. Stała się ona później ważnym członem Placówki AK Tarnowiec krypt. „Turkawka”, wchodzącej w skład Obwodu ZWZ-AK Jasło. Jego dowódca Józef Modrzejewski „Lis” w Warzycach miał jedną ze swoich „melin”. W mieszkaniach niektórych warzycan odbywały się konspiracyjne odprawy, organizowano szkolenia wojskowe i drukowano gazetkę Obwodu - „Nasz Przegląd”. W okolicy lasu warzyckiego znajdowało się pole zrzutów lotniczych, gdzie wiosną 1944 r. odbył się zrzut dla jasielskich oddziałów AK. Pomimo wielkiego ryzyka ze względu na bliskość oddziałów niemieckich, powiódł się. Przejmował go m.in. oddział warzycki „Rafałka”, który uczestniczył w kilku innych akcjach i w działaniach akcji „Burza”. W latach II wojny światowej las w Warzycach stał się miejscem masowych rozstrzeliwań dokonywanych przez Niemców. W tych egzekucjach zginęło łącznie około 5 tysięcy Polaków, Żydów, Romów i jeńców sowieckich. Wśród ofiar polskich znajdowali się m.in. więźniowie z Jasła, żołnierze ZWZ-AK i innych formacji, partyzanci, oraz dzieci z ochronek i zakładów wychowawczych. Zwłoki zamordowanych zostały pogrzebane w 32 zbiorowych mogiłach. Po wojnie na miejscu kaźni powstał cmentarz. Jesienią 1944 r. mieszkańcy wsi zostali wysiedleni za Wisłokę, a w trakcie tych działań Niemcy zastrzelili siedemnastoletniego Edwarda Urbana. Po powrocie do zniszczonych domostw, wiosną 1945 r. sołtys Antoni Głowacki przekazał władzom gminnym informację, że na niespełna trzysta gospodarstw, całkowicie zostało zniszczonych ponad sześćdziesiąt, a sto sześćdziesiąt częściowo.
Historia wsi po II wojnie światowej
Po odbudowaniu zniszczeń wieś zaczęła się stopniowo rozwijać. W 1946 r. liczyła ponad tysiąc dwieście osób - w 2018 r. - 1670 osób. W latach 50. przeprowadzono elektryfikację, remont i modernizację budynku szkoły oraz zbudowano remizę strażacką (w l. 70. powiększoną o dodatkowy segment), w l. 60. gazyfikację, oświetlenie ulic i poszerzono bazę dla kółka rolniczego, w l. 80. - zbudowano sieć kanalizacyjną wraz z oczyszczalnią ścieków. Na przestrzeni wielu lat mieszkańcy działali w różnych organizacjach, m.in. w zespole teatralnym, Kole Gospodyń Wiejskich, OSP, Kole Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Prężnie działało odrodzone w 1959 r. Kółko Rolnicze, którego zasłużonymi działaczami byli m.in.: Władysław Szerląg, Marian Gacek, Józef Ligara, Józef Lipski, Józef Owsiak, Władysław Wojtowicz, Władysław Zając, Roman Filip i Józef Wietecha. Sporo dobrej pracy na rzecz społeczności wiejskiej wykonały panie z Koła Gospodyń Wiejskich. Należały do nich m.in.: Wanda Bachta, Kazimiera Bigos, Helena Szeląg, Janina Wójtowicz i Janina Betlej, mistrzyni wypieków chlebowych. W zmodernizowanym Domu Ludowym aż do połowy lat 80. z powodzeniem funkcjonowały - zlewnia mleka, biblioteka i klubokawiarnia „Ruch” z telewizorem. W latach 1960-1962 na terenie wsi działała Szkoła Przysposobienia Zawodowego, a w latach 1961-1974 Szkoła Przysposobienia Rolniczego. Wiele inicjatyw przeprowadzała społeczność lokalna pod przewodnictwem sołtysów. Po 1945 r. byli nimi: Antoni Głowacki, Ludwik Wietecha, Piotr Betlej, Franciszek Wrona, Józef Betlej, Czesław Wojewoda, Eugeniusz Błasik, Aleksandra Błasik. Od 2019 r. sołtysem jest Edward Owsiak, Równie ważną rolę w rozwoju wsi odegrali wywodzący się z niej radni Gminy Jasło: Antoni Kois, Kazimierz Szeląg, Halina Dubiel, Stanisław Pankiewicz (długoletni wójt Gminy Jasło a obecnie radny Rady Powiatu w Jaśle, wicestarosta jasielski), Czesław Wojewoda, Tadeusz Dubiel, Maria Owsiak, Piotr Wilk (obecny radny Rady Gminy), Mieczysław Zając i Mariusz Augustynek (obecny radny Rady Gminy). Piękną tradycją stało się, że co roku, w pierwszą niedzielę września, na cmentarzu ofiar terroru hitlerowskiego w Warzycach odbywają się uroczystości patriotyczno-religijne upamiętniające rocznicę wybuchu II wojny światowej. Gromadzą się na nich licznie mieszkańcy, rodziny poległych, lokalne władze, poczty sztandarowe, strażacy z OSP i uczniowie oraz nauczyciele szkoły w Warzycach. Mają miejsce: uroczysta Msza św., apel poległych, warta honorowa przy pomniku i składanie kwiatów. Miejscem uroczystości patriotycznych jest też odnowiony Pamiątkowy Pomnik - Kopiec ufundowany za Wolność i Niepodległość Ojczyzny w latach 1914-1921 oraz 1939 r. Inną tradycją warzycką stał się coroczny „Piknik Rodzinny” na „Dzień Dziecka” organizowany w pierwszą niedzielę czerwca przez Radę Rodziców oraz nauczycieli miejscowej szkoły. W warzyckim Domu Ludowym działa biblioteka oraz obchodzony jest „Dzień Seniora”, którego organizatorami są wójt Gminy Jasło, Stanisław Pankiewicz - mieszkaniec Warzyc, miejscowi radni z Warzyc oraz sołtys wsi. Na to spotkanie zapraszani są wszyscy zameldowani na terenie wioski, którzy ukończyli, bądź ukończą w danym roku 70 lat. Cykliczną imprezą są też warzyckie „Wieczory Kolęd” organizowane przez KGW i Radę Sołecką. Do ważniejszych inwestycji, które przeprowadzono na terenie wsi po 2000 r. należy wymienić m.in.: rewitalizację cmentarza, montowanie solarów, budowę „nowej” drogi do Rzeszowa i kapitalny remont „starej” drogi „rzeszowskiej”, remont Domu Ludowego i modernizację drogi na „Zapłocie”.
Szkoła Podstawowa im. ks. Piotra Skargi
Najstarsza wzmianka o istnieniu szkoły parafialnej w Warzycach pochodzi z 1513 r. Jej istnienie potwierdzają dokumenty wizytacyjne z przełomu XVI i XVII w. W 1865 r. powstała tam szkoła trywialna, a w 1873 r. szkoła jednoklasowa. W 1866 r. rozpoczęła działalność jednoklasowa szkoła ludowa. W 1899 r. z inicjatywy właściciela wsi Władysława Riegera rozpoczęto budowę szkoły. Rok później ks. Gracjan Szklarski poświęcił oddany do użytku nowy budynek złożony z dwóch sal lekcyjnych i mieszkania nauczyciela. Po II wojnie światowej, w l. 1953-1955 miał miejsce remont oraz rozbudowa szkoły o dwie nowe sale lekcyjne. W 1966 r. placówka obchodziła 370-lecie, otrzymała sztandar ufundowany przez mieszkańców wsi i jej absolwentów oraz odsłonięto pamiątkową tablicę. W 1994 r. Urząd Rejonowy w Jaśle wydał pozwolenie na budowę nowej szkoły, a dwa lata później rozpoczęły się prace budowlane, które koordynował Społeczny Komitet Budowy Szkoły na czele ze Stanisławem Pankiewiczem. W 2004 r. oddano do użytku jeden blok dydaktyczny, a 1 września 2005 r. nastąpiło uroczyste oddanie do użytku całego obiektu. Niedługo później uczniowie otrzymali salę gimnastyczną. Warto dodać, że w 1999 r. w obiektach miejscowej szkoły rozpoczął pracę oddział filialny Gimnazjum w Szebniach. W szkole działa wiejska świetlica.
Historia parafii i kościoła
Miejscowość jest siedzibą parafii św. Wawrzyńca. Parafia warzycka najprawdopodobniej powstała w drugiej połowie XIV stulecia. Jan Długosz podaje, że Warzyce w połowie XV w. miały drewniany kościół. W drugiej połowie XVII w., ówczesny proboszcz, ks. Maciej Walentynowicz wybudował murowaną świątynię. Obiekt ten z czasem uległ wielkiemu zawilgoceniu, ściany pękały, a drewno w pokrywie dachowej gniło. Ze względu na fakt, że groził zawaleniem, w 1904 r. został rozebrany. Na jego miejscu po dwóch latach stanął nowy, murowany, obecny kościół. Jego budowniczym był ówczesny proboszcz, ks. Gracjan Szklarski, a architektem inż. Adolf Kuhn ze Lwowa. To obiekt w stylu neoromańskim, jednonawowy, z nawą poprzeczną, stanowiącą ramiona krzyża, z wieżą frontową. Jego ołtarz główny ze starym wizerunek Pana Jezusa Ukrzyżowanego został zbudowany za proboszcza Andrzeja Ostrowskiego w 1920 r., a boczne, w tym ten ze starym, łaskami płynącymi, obrazem Matki Bożej Bolesnej, w 1933 r. za proboszcza Andrzeja Sołtysika. W 1972 r. świątynia otrzymała nową polichromię, a trzy lata później kościół odrestaurowano z zewnątrz oraz pomalowano wieżę i dach. Od 1997 r. trwał generalny remont świątyni, zakończony w 2017 r. Odpowiedzialność za to przedsięwzięcie wzięła Rada Parafialna z przewodniczącym Stanisławem Pankiewiczem przy akceptacji proboszczów - ks. Tadeusza Sabika, ks. Kazimierza Brzyskiego. Od 2018 roku proboszczem jest ksiądz Mieczysław Piróg.
Miejsca godne zwiedzenia
Na terenie wsi rośnie dąb liczący około pięćset lat, który jest zabytkiem przyrody. Znajdują się tam również wspomniane wcześniej cmentarze z I i II wojny światowej, ponad stuletni kościół, kopiec z 1936 r. oraz kilka starych kapliczek i krzyży przydrożnych. M.in. jedna z nich, tzw. szafkowa widoczna jest na zabytkowym dębie. Przez teren wsi przebiega „Szlak spacerowy im. Konstytucji 3. Maja”.
Chór „Laurenti” („Wawrzyńca”)
Warzycki chór ma w repertuarze pieśni religijne, ludowe i utwory muzyki rozrywkowej. Rozpoczął działalność z inicjatywy wójta Gminy Jasło Stanisława Pankiewicza w 2015 r. i funkcjonuje przy GOK w Jaśle. Twórcą i dyrygentem chóru jest Mateusz Gałuszka, absolwent Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie. Chór zadebiutował podczas Triduum Sacrum w kościele warzyckim. W tej samej świątyni koncertował z pieśniami maryjnymi. Wystąpił z kilkoma koncertami patriotycznymi w kościołach na terenie Jasielszczyzny oraz w Samborze na Ukrainie dla mieszkających tam Polaków. W Regionalnym Przeglądzie Chórów w Lubaczowie otrzymał wyróżnienie. W skład zespołu wchodzi ok. 30 osób. Inspektorem chóru jest Lucyna Szarek.
Znani ludzie
W Warzycach urodziło się wiele zasłużonych osób. Był nim m.in. prof. dr inż. Roman Fąfara, wykładowca AGH w Krakowie, Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, UMCS w Lublinie, SGGW i Politechniki Warszawskiej. Był naukowcem, racjonalizatorem i wynalazcą. Z kolei Augustyn Fąfara zasłynął jako konstruktor maszyn, samochodów i ciągników. m.in. pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych w Instytucie Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. Mieszkańcem Warzyc był wicewojewoda krośnieński Bronisław Wójcik, są nimi też - wieloletni wójt Gminy Jasło, radny Rady Powiatu w Jaśle, wicestarosta jasielski - Stanisław Pankiewicz, sędzia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie oraz autor publikacji o tematyce warzyckiej - Stanisław Urban oraz rzeźbiarz i poeta Jan Wróbel.
Autorem tekstu jest Wiesław Hap.
