Gmina
Jasło

Łaski wraz z Sobniowem tworzą jedno sołectwo. Dawniej stanowiły odrębne wsie. Już w 1937 r. część Sobniowa została włączona do Jasła, kolejny jego obszar przyłączono do miasta w 1973 r. Sobniów graniczy z północnego zachodu z Jasłem, od północy z Wolicą, z południowego zachodu z Żółkowem, na południu z Łaskami. Łaski zaś na wschodzie z Gąsówką, na południu z Żółkowem, z południowego zachodu z Majscową.
 

Zarys dziejów do 1945 r.

Sobniów po raz pierwszy pojawił się w dokumentach w 1352 r. kiedy wymieniony został jego właściciel, niejaki Krystan. Łaski założyli benedyktyni tynieccy również w połowie XIV w. Jan Długosz podaje, że w XV w. Sobniów i Łaski były własnością Andrzeja Kruszlowskiego i należały do parafii w Jaśle. W 1581 r. właścicielem wsi był rycerski ród Fururejów. W XIX w. należały do Taszyckich, Wiluszów i Prokopów, a później kupili je Żydzi - Jungst, a od niego Rublowie. Rozbudowali oni cegielnię i wybudowali rafinerię spirytusu. Znalazła w nich pracę miejscowa ludność.  Na początku XX w. Łaski zamieszkiwało 313 osób, Sobniów na terenie gminnym 488, a na dworskim 56 osób. W okresie II RP  naczelnikami gminy Sobniów byli Wojciech Bochniak i Józef Palacz. W 1934 r. gminę wiejską Sobniów przekształcono na gromadę Sobniów i rok później sołtysem został Jan Giebułtowski. We wsi działały: cegielnia i rafineria spirytusu, kółko rolnicze, Koło Gospodyń Wiejskich z przewodniczącą Ludwiką Węgrzynowicz, funkcjonowało gospodarstwo rybne, kopalnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego, powstał Dom Ludowy. W latach okupacji na terenie wsi przebywali przesiedleńcy z zachodniej Polski. Mieszkańcy okazywali im dużą pomoc. Mężczyźni z Sobniowa i Łask, na czele z Pawłem Giebułtowskim i Stanisławem Piętą, działali w ruchu oporu w ZWZ-AK i NOW. Przez pewien okres mieściła się w Sobniowie komenda inspektoratu ZWZ-AK. Jesienią 1944 r. miejscowości znalazły w rejonie linii frontu. Niemcy mieszkańców wysiedlili lub zmusili do budowy okopów. 23 grudnia 1944 r. nastąpiła pacyfikacja Łask, gdzie Niemcy wykryli ukrywające się osoby. Część z nich aresztowali, część  rozstrzelali, a 90% gospodarstw spalili. W styczniu 1945 r. do obydwu zniszczonych wsi powrócili wysiedleńcy. 
 

Historia wsi po 1945 r.

Po II wojnie światowej mieszkańcy wsi odbudowali domy i gospodarstwa, przy ich wydatnej pomocy przeprowadzono elektryfikację, gazyfikację, utwardzono i oświetlono drogi. W odbudowę życia duchowego i religijnego mnóstwo pracy wniósł ks. Jan Potępa, który w sobniowskiej kaplicy odprawiał wszystkie nabożeństwa. Organizował też wiele poczynań społecznych. Prężnie działały harcerskie drużyny sobniowskie  w których było również sporo mieszkańców Łask. Harcerze odegrali ogromną rolę przy odbudowie wsi i Jasła oraz w rozwoju kultury i działalności społecznej. W latach stalinizmu wielu harcerzy i instruktorów związanych z niepodległościowym podziemiem zbrojnym, z WiN i Młodzieży Wielkiej Polski, trafiło do więzień i katowni UB. Wśród nich znaleźli się m.in. ówczesny sołtys sobniowski Paweł Giebułtowski, Ludwik Ochwat, Józef Giebułtowski, Bronisław Pięta, Stanisław Pięta, Czesław Zegarowski oraz Katarzyna Pec-Garbarz, która w 2009 r. za działalność antykomunistyczną otrzymała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Po aresztowaniu sołtysa Giebułtowskiego zastąpił go na tej funkcji  Stanisław Kozioł. Na przestrzeni kolejnych lat powstał Ludowy Zespół Sportowy oraz bardzo aktywnie działały Koła Gospodyń Wiejskich. Panie organizowały spotkania i kursy, różnorodne imprezy kulturalne, kolonie dla dzieci, podtrzymywały tradycję. KGW w Łaskach organizowało szereg imprez z których dochód przeznaczano m.in. na budowę Domu Ludowego, który powstał końcem lat 70. Do szczególnie zasłużonych działaczek KGW w Sobniowie należały: Adela Kruczak, Anna Wietecha, Kazimiera Jagielska, Maria Mężyk, Anna Pec, Katarzyna Pec, Leokadia Kozioł, Zofia Kruczak, a w Łaskach: Stanisława Ochwat, Maria Ochwat, Zofia Janowska i Maria Giebułtowska. Obecnie kobietom z Łask przewodniczy Elżbieta Stachura. W latach 80. w Sobniowie powstało przedszkole. Po 2000 r. do ważniejszych inwestycji na terenie sołectwa należały: dokończenie kanalizacji i oświetlenia dróg, remont kapitalny Domu Ludowego z założeniem centralnego ogrzewania oraz  położenie asfaltu na kolejnych odcinkach dróg, m.in. w 2017 r. w części Łask na długości  ponad 2 km. W minionych latach sołtysami Łask-Sobniowa byli: Jan Stanula, Jan Betlej, Józef Kuk, Marian Jarecki. Obecnie jest nim Mieczysław Baran. W sołectwie mieszka ok. 900 osób i zarejestrowanych jest 218 numerów domów w Łaskach i 84 numery w Sobniowie.
 

Szkoła w Sobniowie

W 1874 r. w Sobniowie powstała Szkoła Ludowa. Mieściła się w budynku drewnianym,  posiadała salę lekcyjną, dwa pokoje i kuchnię dla nauczycieli. Jej pierwszym nauczycielem był przez dwie dekady Władysław Erban. Po nim przez  trzy dziesięciolecia szkołę prowadził Jan Wawryka, który w 1908 r. przekształcił ją na dwuklasową. W 1926 r. za kierownika Józefa Młodeckiego, przekształcono placówkę na trzyklasową, a w 1937 r. na czteroklasową. Podczas okupacji budynek szkolny zajmowany był z przerwami przez Niemców.  W 1943 r. kierownik Młodecki wynajął trzy izby na sale lekcyjne u mieszkańców wioski. Tam prowadzone były zajęcia.  Nauczyciele łamali nakazy niemieckie i uczyli też zakazanych przedmiotów - historii, geografii i literatury polskiej. Po przejściu frontu, już od marca 1945 r. rozpoczęła się nauka. W 1945/1946 r. szkoła miała sześć oddziałów i 272 uczniów. Po śmierci kierownika Młodeckiego jego następczynią została Apolonia Lisowska. W 1957 r. odbyło się uroczyste otwarcie nowego budynku szkolnego. Od 1989 r. uczniowie mogli korzystać  z boiska powstałego w miejscu starej szkoły. Za dyrekcji Józefa Jagielskiego, w 1998 r., przywrócono szkole imię ks. Stanisława Konarskiego, a rok później odbyły się uroczystości 125-lecia szkoły, która otrzymała sztandar, a przy wejściu do budynku wmurowano tablicę poświęconą jej patronowi. W 2004 r. szkoła wzbogaciła się o nową salę gimnastyczną, którą oddano do użytku w trakcie Wojewódzkiej Inauguracji Europejskiego Roku Edukacji poprzez Sport z udziałem m.in. Ryszarda Szurkowskiego. Od 2008 r. w budynku szkolnym funkcjonuje Zespół Szkół Miejskich nr 5 w Jaśle  z Gimnazjum nr 5 oraz Szkołą Podstawową nr 8. 
 

Z historii parafii i kościoła

Mieszkańcy sołectwa Łaski-Sobniów należą do parafii Dobrego Pasterza w Jaśle-Sobniowie. W 1984 r. zrodziła się inicjatywa mieszkańców dotycząca budowy kaplicy wraz z punktem katechetycznym. Dwa lata później biskup przemyski Ignacy Tokarczuk utworzył w Sobniowie rektorat, a dziekan jasielski poświęcił pomieszczenie przeznaczone na kaplicę i miało miejsce odprawienie pierwszej Mszy świętej. W 1987 r. ogłoszono dekret erygujący parafię Dobrego Pasterza w Jaśle-Sobniowie. Rok później rozpoczęto budowę świątyni. Wielką rolę w tym dziele odegrał społeczny Komitet Budowy Kościoła oraz mieszkańcy lokalnego środowiska na czele z ks. proboszczem Marianem Putyrą. Komitet organizował prace i dozorował ich wykonanie. Ustalał kolejność prac grup roboczych, prowadził gospodarkę finansami, ustalał wielkość składek na budowę kościoła i dokonywał ich zbiórki, odwiedzając parafian po domach. Od samego początku w prace budowlane zaangażowana była społeczność parafialna z Łask, Wolicy i Sobniowa. Dla pozyskania środków finansowych na budowę wykonano cegiełki, które rozprowadzano na miejscu i w parafiach sąsiednich. Innym sposobem pozyskania pieniędzy, były festyny i własna masarnia stworzona w Sobniowie. W 1989 r. odbył się pierwszy pochówek na sobniowskim cmentarzu. W 1991 r. ksiądz biskup poświęcił kościół,  a w następnym roku dom parafialny.  W 1996 r. ukazał się pierwszy numer „Dobrego Pasterza” - gazetki parafialnej. W kolejnych latach miały miejsce poświęcenie dzwonów i organów oraz montaż witraży. W 2006 r. odbyła się konsekracja sobniowskiego kościoła, której dokonał biskup Kazimierz Górny. Z kolei  w 2010 r. przed świątynią stanął  pomnik obecnie już św. Jana Pawła II.
 

Z dziejów harcerstwa w Sobniowie

W 1927 r. druh Józef Bełch założył w Sobniowie tzw. Zawiązek Drużyny Harcerskiej. Po roku pracy  liczba harcerzy tej filii jasielskiej drużyny gimnazjalnej osiągnęła liczbę ponad 20 osób. W 1928 r. powstała samodzielna sobniowska drużyna harcerska im. Tadeusza Kościuszki. Obok  męskiej (drużynowy Tadeusz Młodecki) założono tam także drużynę żeńską (drużynowa Janina Młodecka). W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. niektórzy harcerze ochotniczo pełnili służbę pomocniczą. W okresie okupacji część starszej młodzieży harcerskiej przeszła do działalności w podziemiu niepodległościowym, głównie w pionie SZP-ZWZ-AK oraz NOW. Na wiosnę 1945 r.  najważniejszym polem działań harcerskich była praca nad odgruzowywaniem Jasła. Drużyny sobniowskie utworzyły Hufiec, który podporządkowano Rzeszowskiej Chorągwi ZHP. Łącznie liczył on około 120 osób. Ich kapelanem był ks. Jan Potępa, a komendantem phm. Jan Harmata. W latach powojennych druh Paweł Giebułtowski był członkiem komendy Chorągwi. Ważnym wydarzeniem w życiu społeczności sołectwa i miejskiej części Sobniowa był zlot harcerski w 1990 r. zorganizowany przez komitet na czele z doktorem Marianem Zawilińskim. Z kolei w 2005 r. sobniowski Krąg Seniora ZHP pod przewodnictwem druha Stanisława Peca w trakcie uroczystości przywrócenia 5. Drużynie Harcerskiej imienia Tadeusza Kościuszki, przekazał jej sztandar.
 

Słynni ludzie

Profesorem średniowiecznym był Stanisław Sobniowski z Sobniowa. Od 1403 r. studiował na Akademii Krakowskiej i został magistrem atrium. Był dziekanem tamtejszego Wydziału Filozoficznego. W 1424 r. został kanclerzem biskupa trydenckiego. Przez kilka lat brał udział w obradach soboru w Bazylei. Był wydelegowany przez ten sobór do Polski. Już na stałe pozostał w Krakowie. Papież mianował go swoim nuncjuszem w Polsce. W 1446 r. został rektorem Akademii Krakowskiej. Był humanistą, autorem kodeksów i dzieł filozoficznych. Społecznikiem i lekarzem był urodzony w Sobniowie doktor nauk medycznych, chirurg Marian Zawiliński (1928-2016). Jako lekarz chirurg  pracował m.in. w szpitalach w Jaśle, Ustrzykach Dolnych i Strzyżowie, gdzie jako ordynator Oddziału Chirurgicznego dokonał udanego przyszycia odciętej ręki. Udzielał się też społecznie. M.in. jako harcerz działał w Harcerskim Kręgu Seniorów „Sobniów”. Był członkiem i prezesem Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. Na sobniowskim cmentarzu spoczywają dwaj bracia kapłani, którzy dzieciństwo i młodość spędzili w tej wsi. Ks. Stanisław Bełch (1904-1989) był harcerzem. W 1939 r. wyjechał na studia na Papieskim Uniwersytecie w Rzymie. W 1940 r. został kapelanem Wojska Polskiego we Francji, a później w Anglii. Tam prowadził pracę duszpasterską wśród młodzieży  i inteligencji. Mnóstwo pisał i publikował, zakładał szkoły polskie. W 1948 r. wyjechał do USA, na Uniwersytecie Nordham w Nowym Jorku uzyskał magisterium i przez kilka lat wykładał etykę na Uniwersytecie Notre Dame w Indianie. W 1957 r. powrócił do Londynu. Tam uzyskał doktorat. Prowadził działalność naukową i wydawniczą. Jego brat, ks. Józef Bełch (1909-1993) założył w Sobniowie drużynę harcerską. Jako kapłan działał społecznie, malował i pisał. Za pracę „Wici-Agraryzm-Siew w świetle zasad katolickich”, otrzymał podziękowanie od Prymasa Polski, ks. kardynała Augusta Hlonda. W latach okupacji pod ps. „Róża” był kapelanem AK. Po wojnie działał w podziemiu niepodległościowym. Ścigany przez UB uciekał i tułał się ukrywając się  m.in. w Sobniowie. W 1950 r. został aresztowany przez bezpiekę. Skazany przebywał w więzieniach we Wrocławiu, Rzeszowie i Rawiczu. Cierpiał na „chorobę powięzienną”. Zrehabilitowany został dopiero po śmierci.
 

Świetlica GOK i Dom Ludowy w Łaskach

Placówka ta prowadzi bardzo aktywną działalność kulturalną na rzecz społeczności sołeckiej, w tym głównie na rzecz dzieci i młodzieży. M.in. co roku organizuje dla nich zajęcia na feriach. Spotkania te dają możliwość integracji, nauki i zabawy, warsztatów plastyczno-malarskich, origami i pergamano oraz udziału w zawodach sportowych i turniejach. Podczas zajęć dzieci wykonują m.in. laurki, lampiony, bukiety kwiatów oraz szklane kule dla swoich babć i dziadków z okazji ich święta. Każdy uczestnik świetlicowych spotkań może malować, rysować, lepić z modeliny, składać, grać w różne gry, m.in. planszowe i ruchowe. Starsza młodzież chętnie bierze udział w rozgrywkach bilardowych, tenisa stołowego i piłkarzyków. Dziewczęta zaś lubią zajęcia kulinarne. W Domu Ludowym w Łaskach co jakiś czas mają miejsce różne spotkania i wydarzenia kulturalne. m.in. w 2016 r. odbyła się tam uroczystość wręczenia Medali za Długoletnie Pożycie Małżeńskie  parom z terenu gminy Jasło. W imieniu prezydenta RP wręczył je Stanisław Pankiewicz - wójt Gminy Jasło. Oprócz uroczystości wręczenia medali, listów gratulacyjnych, kwiatów i upominków  nie zabrakło także wspólnego toastu i poczęstunku. Uroczystość uświetnił występ znanej w całym regionie Kapeli Ludowej Trzcinicoki.
 

Kapliczki i krzyże

W Sobniowie jest kilka współczesnych  kapliczek, figur i krzyży. W Łaskach zachowało się parę obiektów starszych. Jedna z kapliczek wzniesiona została po II wojnie światowej dla uczczenia pamięci zamordowanego przez Niemców syna właścicieli posesji. Druga powstała blisko 60 lat temu w miejscu dawnego krzyża z początków XIX w. Krzyż przydrożny na skraju lasu jest rekonstrukcją poprzedniego z początków XX w., gdzie chowano zmarłych na cholerę. Z kolei kaplica w Łaskach wzniesiona została jako wotum wdzięczności za ocalenie miejscowej rodziny w latach ostatniej wojny.

 

Sobniowska piłka nożna

Ludowy Zespół Sportowy w Sobniowie został założony w 1949 r.  Od początku skupiał w swoich szeregach piłkarzy głównie pochodzących z terenu wsi oraz z Łask i ościennych wiosek. Obecnie działa jako Osiedlowy Klub Sportowy „Sobniów” Jasło. Największym sukcesem piłkarzy był finał wojewódzki Pucharu Polski w latach 80. rozegrany z Karpatami Krosno. Prezesem klubu jest Krzysztof Buba.

Autorem tekstu jest Wiesław Hap.