Gorajowice
Są jedną z miejscowości w Gminie Jasło. Graniczą z południa z Jasłem, od wschodu z Warzycami, z zachodu z wsią Kowalowy, a na północy z lesistym masywem Pogórza (Wzgórzami nad Warzycami) z Babią Górą (387 m.), a przez las z Bieździadką.
Najstarsza historia wsi
Wieś Gorajowice to miejscowość w gminie Jasło. Jest malowniczo położona. Roztacza się z niej widok na dolinę Jasiołki i na miasto Jasło, z którym graniczy. Część dawnych Gorajowic została po drugiej wojnie światowej bezpośrednio włączona do miasta. Nazwa wioski pochodzi od imienia osoby Goraj, a została ona założona w XIV w. przez potomków Dymitra z Goraja, którzy później zwali się Gorajowiczowie, a następnie Gorayscy. Już w średniowieczu miejscowość była własnością królewską i należała do parafii jasielskiej. W 1474 r. wieś została zniszczona przez najazd wojsk węgierskich i przez to zwolniona na pięć lat z płacenia podatków. Jan Długosz pisał o wsi, że była na przedmieściu Jasła, „są w niej trzy łany kmiece, a każdy kmieć płaci z łanu czwartą część grzywny kościołowi parafialnemu w Zręcinie tytułem dziesięciny; również każdy kmieć z łanu płaci jedną miarę żyta, jedną miarę owsa dla kościoła w Jaśle; prócz tego były dwa łany, z jednego dawano pięć groszów, z drugiego dwa kościołowi w Jaśle”. W 1550 r. starostą jasielskim został Joachim Lubomirski, który założył w Gorajowicach folwark. Jak wzmiankują bieckie akta grodzkie, w 1578 r. miejscowość włączono do Jasła. W 1629 r. kolejny starosta zbudował na terenie Gorajowic swoją siedzibę - dwór obronny, który później zamieszkiwali starostowie lub ich poddzierżawcy. Miejscowość jako królewszczyzna po I rozbiorze Polski w 1772 r. została przez rząd austriacki sprzedana.
Dzieje miejscowości od XIX w.
W XIX stuleciu kolejnymi właścicielami Gorajowic byli Piegłowscy, Puzynowie, Trzeciescy, Łętowscy, Riegerowie i Sroczyńscy. Puzynowie zbudowali w Gorajowicach klasycystyczny dwór, a Franciszek Trzecieski w połowie XIX w. gruntownie przebudował tę siedzibę rodów ziemskich i właścicieli folwarku na neogotycki pałac otoczony parkiem w stylu angielskim. Pod koniec XIX w. właścicielem majątku został Tadeusz Sroczyński i zlecił znanemu krakowskiemu architektowi Tadeuszowi Stryjeńskiemu generalną przebudowę pałacyku wraz z otoczeniem i parkiem. W 1901 r. nowy właściciel wraz z żoną Zofią zamieszkał w swojej posiadłości. Sroczyński był ojcem chrzestnym urodzonego w Jaśle w 1897 r. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, który przez kilka lat wraz z rodzicami i siostrą mieszkał w pałacyku gorajowickim (1901 - 1907). Tu też narodziła się jego wielka pasja jeździecka. Na początku XX stulecia w Gorajowicach mieszkało ponad 220 mieszkańców, na obszarze dworskim blisko 50 osób. Chłopi dysponowali 119 ha, obszar dworski obejmował 219 ha, a lasy zajmowały ponad 40 ha. Mieszkańcy koncentrowali się na pracy na roli. Ich dzieci uczęszczały do szkoły w Brzyszczkach lub w Jaśle. W czasie pierwszej wojny światowej wieś została zniszczona, a wyposażenie pałacu rozgrabione i już nigdy nie zostało w pełni odtworzone. Po Tadeuszu Sroczyńskim do 1945 r. właścicielami wsi, majątku i dworu byli - jego syn Marian i Izabela Sroczyńscy. Podczas drugiej wojny światowej w pałacu miała bazę żandarmeria niemiecka. W trakcie późniejszych kilkumiesięcznych walk przyfrontowych, pałac i wieś dość mocno ucierpiały.
Gorajowice po 1945 roku
Po wojnie Sroczyńscy zostali wydziedziczeni z majątku, a ograbiony obiekt pałacowy stał się najpierw siedzibą NKWD, później UB, a następnie szpitala. Z kolei na terenie majątku dworskiego utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Przy budowie nowego gmachu szpitala znaczna część parku została przejęta i zniszczona. Od 1967 r. w budynku pałacu mieściły się kolejne placówki: Państwowa Szkoła Medyczna Pielęgniarstwa, Liceum Medyczne Pielęgniarstwa, później Zespół Szkół Medycznych im. prof. Rudolfa Weigla i obecnie Medyczno - Społeczne Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jaśle. Na przestrzeni kilkunastu lat zabytkowy obiekt pałacu został odrestaurowany. W drugiej połowie XX w. we wsi aktywnie działały: Kółko Rolnicze, Ochotnicza Straż Pożarna, przez wiele lat funkcjonował sklep wiejski. Pod koniec lat 80. przy budowie asfaltowej drogi powiatowej, dotychczasowy Dom Ludowy został częściowo rozebrany, pomniejszony i przebudowany. Na terenie dawnej wsi powstała dzielnica domków jednorodzinnych, a w latach 1990-2000 osiedle bloków Jasielskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Przez kilka lat na wzgórzu w Gorajowicach znajdował się też nadajnik Radia FAN. W okresie powojennym kolejnymi sołtysami wsi byli: Stanisław Kotulak, Stanisław Janiga, Jan Leśniak, Mieczysław Frączek, Edward Rzekęć, Franciszek Kluz, Maria Liszka, Anna Konieczna, Andrzej Ostalecki, a od 2019 roku Dariusz Majewski. Przez długi okres czasu wspierali ich pochodzący z Gorajowic radni Rady Gminy Jasło - Andrzej Fryc i Maria Liszka. Od 2018 roku radnym z Gorajowic jest Andrzej Ostalecki. Pod ich kierunkiem mieszkańcy wsi organizowali się przy wielu wartościowych działaniach na rzecz społeczności lokalnej.
Współczesny obraz wsi Gorajowie
Miejscowość liczy obecnie 430 mieszkańców i zajmuje obszar 120 ha. Teren wioski jest pagórkowaty, lasy zajmują jedną trzecią powierzchni miejscowości. Żyją w nich m.in. sarny, dziki i liczne ptaki. We wsi panują korzystne warunki klimatyczne, jest tam sporo nasłonecznionych południowych stoków. Przez wioskę płyną dwa potoki. Zachowało się kilka starych drewnianych ponad stuletnich domów oraz trzy zabytkowe kapliczki, w tym dwie z przełomu XIX i XX w. Większą z nich ufundował mieszkaniec wsi Michał Zoła w dowód wdzięczności za szczęśliwy powrót ze służby wojskowej w armii austro - węgierskiej. Kilkanaście lat temu została pięknie odnowiona. Od 1999 r. odbywają się przed nią corocznie w czerwcu msze święte w intencji mieszkańców wsi. Mieszkańcy przywiązują dużą rolę do tradycji, m.in. przy kapliczkach odbywają się uroczystości majowe, a w okresie bożonarodzeniowym wędrują kolędnicy. Kilka kobiet zajmuje się haftami krzyżykowymi. Najstarsi mieszkańcy jeszcze pamiętają wiele legend i historii związanych z okolicą. Dużym autorytetem cieszą się wśród nich zasłużeni mieszkańcy Gorajowic. Z pewnością należą do nich: Ludwika Pawlik - ceniona działaczka Koła Gospodyń Wiejskich, Czesław Stygar i Adam Kaleta - założyciele miejscowego Kółka Rolniczego i Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Józef Szafarz - więzień obozów w Oświęcimiu i Buchenwaldzie. Ten ostatni ufundował po powrocie z Auschwitz nieopodal swojego domu dziękczynny krzyż, na bazie którego powstała później kapliczka, która stoi do dziś.
Wioska jest w pełni skanalizowana. Drogi gminne są oświetlone i posiadają nawierzchnię asfaltową. W centrum miejscowości, wzdłuż drogi powiatowej ciągnie się chodnik. Pod lasem znajduje się parking z ławeczkami i koszami na śmieci. Na terenie są dwa przystanki MKS, boisko sportowe oraz działa Dom Ludowy z świetlicą młodzieżową oraz Ochotnicza Straż Pożarna, której prezesem jest Andrzej Brągiel, a komendantem Dariusz Majewski. Piękną działalność prowadzi Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Gorajowice. W istotny sposób integruje mieszkańców na rzecz lepszego życia i propaguje hasło: „Pracujmy i uczmy się w Jaśle, mieszkajmy i odpoczywajmy w Gorajowicach”. Stowarzyszenie działa od 2012 r., a jej prezesem jest Małgorzata Zabawa. Jednym z celów działania stowarzyszenia jest rozwój sportowy dzieci, młodzieży i dorosłych, a marzeniem jego członków jest budowa miejsca sportowo - rekreacyjnego i amfiteatru z widokiem na Jasło. Panie ze stowarzyszenia serwują pyszne pierogi zwane „gorajowickimi” i propagują popularne potrawy: kaszę gryczaną ze śliwkami, żur z grzybami i pierogi z kapustą. Na terenie wsi funkcjonuje również gospodarstwo agroturystyczne „Jaś i Małgosia”, które m.in. oferuje konie pod wierzch. Działa kilka drobnych zakładów rzemieślniczych oraz pasiek pszczelich. Gorajowice są doskonałym miejscem na wypoczynek i do uprawiania turystyki.
Szlak im. Konstytucji 3-Maja „Gorajowice - Babia Góra (387 m) - Warzyce”
Ten szlak pieszy o charakterze ścieżki i trasy konnej powstał w latach 90. XX w. W 2014 r. Gmina Jasło razem z Nadleśnictwem Kołaczyce ze środków unijnych odnowiła go. Prowadzi on wzgórzami nad Warzycami, liczy siedem i pół kilometra, z czego większość to drogi leśne i szutrowe. Rozpoczyna się na ostatnim przystanku MKS w Gorajowicach. Jest tam tablica z przebiegiem trasy. Prowadzi drogą w górę przez las w stronę Bieździedzy i Bieździadki. Później docieramy na krzyżówkę, gdzie stoi krzyż oraz tablica informacyjna. W tym rejonie w latach ostatniej wojny wykonano egzekucję na kolaborancie współpracującym z Niemcami. Dalej wspinamy się stokami Babiej Góry i dochodzimy do tablicy informującej o znajdującym się na północnym stoku góry źródełku mineralnym. Idąc dalej, możemy nieco skręcić i dotrzeć do pomnika, gdzie w 1940 r. Niemcy rozstrzelali żołnierzy Wojska Polskiego i ludność cywilną (pochowani są na cmentarzu ofiar wojny w lesie w Warzycach). Posuwając dalej ścieżką, zmierzamy w stronę Warzyc i drogą do Bierówki kierujemy się do cmentarza ofiar drugiej wojny światowej w lesie warzyckim, miejsca martyrologii, gdzie Niemcy wymordowali około pięć tysięcy osób narodowości polskiej, żydowskiej, łemkowskiej i jeńców sowieckich. Kierując się później do wsi Warzyce, widzimy ze wzgórza piękny krajobraz Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, Pogórza Jasielskiego oraz Beskidu Niskiego. Idąc do centrum Warzyc, do krzyżówki z przystankiem MKS, po lewej mijamy cmentarz z I wojny światowej wg projektu Johanna Jägera, na którym spoczywają żołnierze rosyjscy, niemieccy i austriaccy polegli w maju 1915 r. w ramach ofensywy wojsk niemieckich i austro-węgierskich. Czas niespiesznego przejścia szlaku szacuje się na ok. trzy i pół godziny.
Piknik rodzinny, Integracyjny Dożynkowy Festyn Rodzinny i Dożynki Gminne
W środowisku gorajowickim dość często odbywają się różne ciekawe wydarzenia. Przywołajmy tylko kilka spośród nich. W niedzielę 23 czerwca 2013 r. we wsi odbył się piknik rodzinny. Jego głównym punktem były rozgrywki w piłce siatkowej. Zwycięskie drużyny otrzymały puchary i skromne nagrody, a wszyscy zebrani mieli mnóstwo frajdy z kibicowania. Organizatorem pikniku było Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Gorajowice, które co jakiś czas organizuje w ramach integracji sąsiedzkiej m.in. wspólnie z wsią Kowalowy oraz osiedlami jasielskimi Brzyszczki i Na Kotlinę, pikniki dla mieszkańców w różnym wieku. W ich ramach odbywają się rozgrywki sportowe, spotkania z muzyką i degustacja przygotowanego przez kobiety z Gorajowic wiejskiego jadła. W ramach święta 15 sierpnia 2013 r. zarząd Osiedla Jasło Ulaszowice i zarząd gorajowickiego stowarzyszenia zorganizowali wspólnie Dożynkowy Festyn Rodzinny dla mieszkańców powiatu jasielskiego. Najpierw miała miejsce uroczysta msza święta w kościele pw. Chrystusa Króla w Jaśle. Później na terenie boiska sportowego odbyła się dalsza część festynu. Był występ kapeli Trzcinicoki oraz zespołu ,,VANESCO”, turniej piłki siatkowej, w którym walczyły drużyny z Gorajowic, Ulaszowic, Warzyc i ze wsi Kowalowy oraz inne atrakcje typowe dla festynu. Z kolei w niedzielne popołudnie 21 sierpnia 2016 r. w Gorajowicach odbyły się dożynki Gminy Jasło. To coroczne święto plonów rozpoczęło się mszą świętą dziękczynną przy kościele parafii pw. Chrystusa Króla. Po niej kolorowy korowód udał się na teren Gorajowic. Tam poszczególne delegacje z wsi gminy zaprezentowały swoje piękne wieńce dożynkowe. Zgodnie z tradycją starostowie przekazali wójtowi Stanisławowi Pankiewiczowi dorodny bochen chleba. Następnie wójt podziękował wszystkim rolnikom za ich całoroczną pracę i życzył wszelkiej pomyślności. Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Gorajowice i mieszkańcy wsi od kilku lat angażują się w organizację pikników, których celem jest zbieranie środków na budowę nowej świątyni w parafii pw. Chrystusa Króla. Warte podkreślenia jest i to, że wieś Gorajowice została przyłączona do tej parafii dopiero kilkanaście lat temu. Do tego czasu mieszkańcy należeli do najstarszej jasielskiej parafii - farnej - i przez kilka stuleci mocno udzielali się w jej funkcjonowanie.
Autorem tekstu jest Wiesław Hap.
